نصب لوله پلیکا اگرچه از متداول‌ترین روش‌های انتقال فاضلاب و آب در ساختمان‌ها به شمار می‌آید، اما در صورت اجرای ناصحیح می‌تواند به مشکلات متعددی مانند نشت یا شکستگی منجر شود. لوله پلیکا به دلیل مقاومت در برابر خوردگی و طول عمر مناسب، مورد توجه مهندسان و مجریان قرار گرفته است، اما همین مزایا زمانی کارایی خود را از دست می‌دهند که فرآیند نصب با خطا انجام شود. در این مقاله به بررسی اشتباهات رایج نصب لوله پلیکا، از انتخاب نامناسب مسیر تا دفن نادرست لوله در خاک، خواهیم پرداخت و راهکارهایی برای جلوگیری از نشت لوله پلیکا و شکستگی لوله پلیکا ارائه می‌کنیم.
چرا لوله پلیکا دچار نشت یا شکستگی می‌شود؟ بررسی عوامل زمینه‌ساز
نشتی یا شکستگی در لوله‌های پلیکا معمولاً از عوامل متعددی نشأت می‌گیرد که پیش از شروع عملیات نصب باید شناسایی شوند. اولاً، عدم تطابق فشار کاری سیستم و مشخصات فنی لوله می‌تواند باعث خستگی مواد و ایجاد ترک‌های ریز شود. ثانیاً، دمای محیط و شرایط قرارگیری لوله در معرض تابش مستقیم خورشید یا یخبندان‌های شدید، انبساط و انقباض متناوب را تشدید می‌کند و احتمال شکستگی لوله پلیکا را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، وجود آلودگی‌ها یا ذرات جامد در داخل خط لوله می‌تواند با ایجاد سایش مخفی در طول زمان به نشت لوله پلیکا بیانجامد. در نهایت، استفاده از اتصالات غیراستاندارد و چسب نامناسب زمینه‌ی آغاز ترک‌های سطحی را فراهم می‌آورد که در ادامه رشد کرده و منجر به شکست کامل می‌شوند.
عدم رعایت شیب‌بندی مناسب؛ عامل پنهان ترک‌خوردگی لوله فاضلاب
شیب‌بندی اصولی لوله‌ها یکی از پایه‌ای‌ترین قواعد در نصب لوله پلیکا است که متأسفانه در بسیاری از پروژه‌ها نادیده گرفته می‌شود. هنگامی که شیب کافی برای هدایت فاضلاب به سمت خروجی فراهم نباشد، آب و پسماند جامد در نقاطی جمع می‌شود و با ایجاد نیروی هیدرواستاتیک، فشار موضعی بر جداره‌ی لوله اعمال می‌کند. این فشار متمرکز به مرور باعث ایجاد ترک‌های سطحی شده و نهایتاً موجب نشت لوله پلیکا می‌گردد. همچنین ترک‌های ریز به عنوان کانون تجمع رسوبات و باکتری‌ها عمل می‌کنند و فرآیند خوردگی را در لوله تسریع می‌بخشند. اجرای دقیق شیب ۱ تا ۲ درصد برای هر متر طول، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند و طول عمر سیستم را تضمین می‌نماید.
چسب‌کاری غیراستاندارد و اتصالات ناپایدار؛ رایج‌ترین خطای اجرایی
چسب‌کاری و اتصال لوله‌های پلیکا، بخش حساسی از فرآیند نصب است که کوچک‌ترین اشتباه در آن می‌تواند به سرعت به نشت لوله پلیکا منجر شود. استفاده از چسب‌های نامرغوب یا غیراستاندارد، عدم تمیزکاری دقیق سطوح قبل از چسب‌کاری، و اجرای ناصحیح زمان خشک شدن چسب از جمله خطاهای متداول محسوب می‌شوند. چسب مناسب باید با متریال لوله سازگار بوده و در برابر رطوبت و فشار داخلی مقاومت کند. همچنین فیتینگ‌ها و اتصالات باید بر اساس قطر و نوع لوله انتخاب شوند؛ زیرا به‌کارگیری اتصالات نامناسب می‌تواند تحمل فشار سیستم را کاهش دهد و زمینه‌ی شکستگی لوله پلیکا را فراهم آورد. توصیه می‌شود پس از هر مرحله‌ی اتصال، بازرسی چشمی و تست فشار جزئی انجام گیرد تا از یکپارچگی سیستم اطمینان حاصل شود.
برای دیدن قیمت لوله پلیکا سمنان روی لینک کلیک کنید
فشار خارجی و دفن نادرست لوله در خاک یا کف ساختمان
مطالعه بیشتر:جلوگیری از ترک لوله گرمایش از کف
یکی از عواملی که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، فشارهای خارجی وارد بر لوله پلیکا پس از نصب است. وقتی لوله‌ها به‌طور مستقیم در خاک یا زیر ملات و بتن قرار می‌گیرند، وزن مصالح پوششی و بار ترافیکی سطح می‌تواند فشار عمودی سنگینی را به لوله منتقل کند. اگر لوله در بستری از شن و ماسه به قطر مناسب (حداقل ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر) دفن نشود، تماس مستقیم با خاک سفت یا ذرات زاویه‌دار باعث آسیب‌های موضعی و شکستگی لوله پلیکا می‌شود. علاوه بر این، عدم استفاده از فیلتر ژئوتکستایل برای جداکردن خاک و بستر شنی، امکان حرکت و نشست ناهمگون لوله را افزایش می‌دهد که در بلندمدت به ترک و نشت ختم خواهد شد.
استفاده از ابزار یا اتصالات نامناسب در برش و اتصال لوله پلیکا
برش دقیق لوله پلیکا با ابزار مخصوص مانند قیچی یا اره‌های تیغه‌دار مناسب، شرط اساسی برای ایجاد وصله‌های محکم و بدون خراش است. استفاده از ابزار کارگری ساده یا اره‌های کند منجر به برش‌های نامنظم و لب‌پریدگی می‌شود که تماس چسب با سطوح سالم را مختل می‌کند. علاوه بر این، نصب اتصالات بدون رعایت تراز و عمق استاندارد، کیفیت چسب‌کاری را کاهش می‌دهد. اتصال نامناسب باعث ایجاد نقطه‌ی تمرکز تنش و در نهایت نشت لوله پلیکا خواهد شد. توصیه می‌شود پس از هر برش، لبه‌ها صاف و بدون پخ‌زدگی باشند و عمق فرو رفتن لوله در داخل فیتینگ، مطابق دستورالعمل سازنده کنترل شود.
غفلت از تأمین محل انبساط حرارتی و اتصالات انعطاف‌پذیر
بسیاری از مجریان هنگام نصب لوله پلیکا به این نکته توجه نمی‌کنند که پلیمرها در مواجهه با تغییرات دمایی منبسط و منقبض می‌شوند. اگر برای این جابجایی کوچک فضایی تعبیه نشود یا از اتصالات انعطاف‌پذیر (فِلانج‌ها و اتصالات موج‌دار) استفاده نگردد، تنش حرارتی در نقطه اتصال متمرکز شده و به‌مرور منجر به خستگی مواد و شکستگی لوله پلیکا خواهد شد. برای پیشگیری، باید در هر نقطه طولانی (>۵ متر) یک محل جبران انبساط در نظر گرفت یا از قطعات اختصاصی انبساطگیر بهره برد تا لوله امکان حرکت اندک را داشته باشد.
عدم تطابق قطر ورودی و خروجی در انشعابات و چاه پوش‌ها
در محل اتصال انشعاب‌های فرعی به لوله اصلی، اگر کاهش یا افزایش قطر به‌درستی انجام نگرفته و یا از تبدیل‌های مناسب استفاده نشود، جریان سیال دچار ناپایداری شده و ایجاد توربولانس و ضربه قوچ می‌کند. این پدیده در بلندمدت با اعمال فشار پالس‌گونه به دیواره لوله، باعث ایجاد ترک‌های ریز و نهایتاً نشت لوله پلیکا می‌شود. راهکار مناسب، استفاده از رینگ‌ها و تبدیل‌های پله‌ای استاندارد است تا انتقال از قطر کمتر به بیشتر یا بالعکس به‌صورت تدریجی انجام گیرد و از شوک هیدرولیکی جلوگیری شود.
پوشاندن سریع و بدون استراحت لوله با ملات یا بتن
پس از چسب‌کاری و تست اولیه، لوله‌ها نیاز به مدت استراحت کوتاهی برای اطمینان از گیرش کامل چسب و پایدار شدن اتصال دارند. پوشاندن فوری با ملات یا بتن و بارگذاری زودهنگام، مخصوصاً پیش از گذشت حداقل ۲۴ ساعت، فشار مکانیکی متمرکز بر اتصالات وارد کرده که می‌تواند منجر به شکستگی لوله پلیکا در محل جوش‌ها شود. بهترین روش این است که پیش از بتن‌‌ریزی، ضمن حفظ فشار تست درون لوله، اجازه دهیم چسب و اتصالات در شرایط خشک و پایدار کامل شوند و سپس بار پوشش ثقلی را تحمیل کنیم.
رهاسازی لوله‌ها بدون تثبیت مکانیکی در مسیرهای عمودی و افقی
لوله‌هایی که در مسیرهای عمودی یا طولانی نصب می‌شوند باید با بست‌ها و بست‌های نگهدارنده در فواصل مشخص (حداکثر هر ۵۰ سانتی‌متر برای افقی و هر ۱ متر برای عمودی) ثابت شوند. اگر لوله‌ها بدون تکیه‌گاه کافی رها شوند، تحت وزن خود و نیروهای دینامیک ناشی از جریان سیال دچار آویزیدگی و تغییر فرم خواهند شد که این مسئله به تدریج به نشت لوله پلیکا و فشار بیش از حد بر اتصالات می‌انجامد. استفاده از بست‌های استاندارد و متریال با مقاومت کششی مناسب، راهکاری ساده اما مؤثر برای پیشگیری از این مشکل است.
عدم توجه به کیفیت آب سیستم و ورود ذرات معلق
آبی که از لوله‌های پلیکا عبور می‌کند باید تا حد امکان عاری از ذرات معلق و املاح سنگین باشد. ورود رسوبات آهکی، ماسه یا زنگ‌زدگی از قطعات فلزی در مسیر، با ایجاد سایش سطح داخلی لوله، ضخامت جداره را کاهش می‌دهد و می‌تواند نقطه شروع ترک یا نشت لوله پلیکا باشد. نصب صافی‌های مغناطیسی یا مکانیکی در مسیر برگشت و بررسی دوره‌ای کیفیت آب سیستم، از راه‌های مؤثر برای حفظ سلامت و ماندگاری لوله‌هاست.
برای دیدن قیمت لوله پلیکا گلپایگان روی لینک کلیک کنید
جمع بندی
جلوگیری از نشت یا شکستگی لوله‌های پلیکا مستلزم توجه به جزئیات فنی از مرحله‌ی انتخاب مسیر تا نگهداری پس از نصب است. رعایت شیب‌بندی مناسب، استفاده از چسب و فیتینگ استاندارد، دفن لوله در بستر شنی بهینه و به‌کارگیری ابزار دقیق، از اصلی‌ترین اقداماتی هستند که عمر مفید سیستم را تضمین می‌کنند. با اجرای دقیق این اصول می‌توانید از هزینه‌های هنگفت تعمیرات ناشی از نشت لوله پلیکا و شکستگی لوله پلیکا جلوگیری کرده و سیستمی پایدار و بدون مشکل داشته باشید.
سوالات متداول
۱. چگونه متوجه نشت در لوله پلیکا شوم؟
نشتی اولیه معمولاً با کاهش فشار سیستم یا رطوبت موضعی در محل نصب قابل تشخیص است. همچنین صداهای جریان آب پس از خاموشی پمپ می‌تواند نشانه‌ای از وجود نشتی باشد.
۲. آیا پوشش قرار دادن مجدد لوله پس از نشتی امکان‌پذیر است؟
بله، بسته به شدت و محل ترک‌خوردگی، می‌توان با تعویض قطعه آسیب‌دیده یا استفاده از بست‌های ترمیمی مخصوص، لوله را مجدداً راه‌اندازی کرد.
۳. چطور از فشار خارجی روی لوله در زیر بتن جلوگیری کنیم؟
استفاده از بستر شنی مناسب به ضخامت حداقل ۱۰ سانتی‌متر و صفحه‌های محافظ یا غلاف پلیمری می‌تواند فشار عمودی را کاهش دهد.
۴. آیا می‌توان از لوله پلیکا برای سیستم‌های گرمایش از کف هم استفاده کرد؟
لوله‌های پلیکا با استاندارد حرارتی مخصوص، برای گرمایش از کف مناسب هستند؛ اما باید از نوع تحمل‌کننده دمای بالا (PEX) بهره برد و نصب آن طبق دستورالعمل تولیدکننده انجام شود.
۵. چه مدت پس از نصب می‌توان تست فشار اولیه را انجام داد؟
تست فشار هیدرواستاتیک باید بلافاصله پس از اتمام چسب‌کاری و پیش از پوشش‌دهی انجام شود تا هرگونه نشتی یا ضعف اتصال پیش از دفن لوله مشخص گردد.